Veel jaren later sprak ik met een oudere man uit mijn gemeente die voor mij een voorbeeld is van hoe je met liefde je plek in de kerk kunt innemen. We kwamen op de jaarlijkse gift voor de solidariteitskas, die voor mij toch vaag bleef. Hij zei: „Geef gewoon en wees solidair met de kerk waar je veel aan te danken hebt.” Het resoneerde en bevestigde wat ik thuis geleerd had.
De afgelopen weken dacht ik nog eens na over dit gesprek en over het begrip ”solidariteit”. Het heeft alles te maken met de actuele discussie over de immens grote bezuinigingen vanuit Den Haag op ontwikkelingswerk. En het heeft te maken met een Tweede Kamermotie die gaat over een internationale afspraak die ongeveer net zo oud is als Woord en Daad zelf. Volgens deze afspraak besteden rijke landen een vast percentage van de totale omvang van hun economie (0,7 procent) aan ontwikkelingssamenwerking. Verreweg de meeste landen komen de afspraak niet na. Om dit doel toch in zicht te houden, koppelen ze hun uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking aan de groei van de economie. Hebben wij het goed, dan zijn we solidair en mogen onze verre naasten dat merken.
Een prachtige internationale afspraak, die je kunt vergelijken met het geven van tienden. Hierbij ga je niet uit van een vast bedrag maar geef je naar draagkracht. Barmhartigheid en lotsverbondenheid komen zo ook op politiek niveau tot uitdrukking.
Verschillende initiatieven vanuit de Tweede Kamer konden niet voorkomen dat het kabinet-Schoof de koppeling tussen onze welvaart en onze investeringen in ontwikkelingslanden loslaat. Daarmee wordt een belangrijk principe van internationale solidariteit losgelaten en wordt er nog harder bezuinigd dan in het hoofdlijnenakkoord al was afgesproken door PVV, VVD, NSC en BBB. In het voorjaar staat de 0,7 procentregeling opnieuw ter discussie.
Gelukkig trekken de christelijke partijen hierin eensgezind op en spreken ze de coalitie aan op haar verantwoordelijkheid. Ik ben blij met deze unanimiteit maar ze verrast mij niet. Het beperken van de schade van bezuinigingen aan de toekomst van mensen elders heeft alles te maken met de waarde van solidariteit. De definitie van solidariteit is ”bewustzijn van saamhorigheid en bereidheid om de consequenties daarvan te dragen”.
Solidariteit is een voluit christelijk begrip dat het idee van lotsverbondenheid vertolkt. Rabbijn Soetendorp vertolkte ook het gevaar van gebrek aan solidariteit voor het maatschappelijk klimaat in Nederland zelf: „Als je niet in staat bent mee te voelen met de nood van iemand ver weg, kun je je naaste dichtbij niet liefhebben.”
In alle discussies over de bezuinigingen komen argumenten langs waarin wordt aangegeven waarom ze slecht zijn voor de positie van Nederland op het internationale toneel. Deze argumenten zijn valide en spreken onze huidige regering vermoedelijk meer aan dan een beroep op solidariteit.
Opvallend genoeg voert in het gesprek met onze partners en achterban in Nederland een diep gevoel van solidariteit de boventoon. Juist de afgelopen weken heb ik bemoedigende mails gekregen van betrokken mensen die onverminderd het werk in kwetsbare gebieden in de wereld willen steunen. Ze zijn blij dat mensen dankzij de instandhouding van de giftenaftrek voor goede doelen nog meer kunnen delen van hun overvloed.
Daarnaast was de verontwaardiging over de opeenstapeling van bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking niet eerder zo merkbaar vanuit de achterban. Deze verontwaardiging motiveert mij en mijn collega’s nog sterker om de samenleving bij ons werk te betrekken.
De solidariteitskas kan dit jaar weer op me rekenen. Laten we onze lotsverbondenheid met de kerk in Nederland en onze naasten ver weg niet vergeten. Laten we blijven bidden voor de politici in Den Haag. Laten we er met elkaar voor zorgen dat we als Nederland die solidariteit weer volop omarmen.
Deze column verscheen in het RD op 3 december 2024.